Linkse en rechtse lezers zijn niet in dezelfde wetenschapsdisciplines geïnteresseerd, en ook niet in dezelfde soort boeken over wetenschap.
Wetenschap is links noch rechts, nietwaar, en staat in haar streven naar objectieve waarheid boven het politieke gewoel?
Klinkt mooi, maar linkse en rechtse mensen zien wel heel andere wetenschap. Althans, dat is wat een analyse van miljoenen aankopen van boeken bij webwinkel Amazon lijkt te suggereren.
Aan welke politieke boeken iemand koopt, kun je goed merken waar die staat op het politieke spectrum. Een Amerikaan die ‘Great Again: How to Fix our Crippled America’ van Donald Trump koopt, heeft hoogstwaarschijnlijk niet óók ‘Dreams from my Father’ van Barack Obama in zijn boekenkast staan. Erg weinig politieke boeken worden in beide kampen gelezen.
Zouden de mensen die zich op deze manier door hun aankopen van boeken tot het linkse of rechtse kamp bekennen, ook boeken over wetenschap kopen, en zo ja, welke? Dat hebben sociologen en computerwetenschappers van drie Amerikaanse universiteiten nagegaan.
Eerste vaststelling: zowel mensen in het rechtse als in het linkse kamp kopen inderdaad ook wetenschapsboeken, tezamen meer dan vierhonderdduizend.
Maar, dat is de tweede vaststelling, het zijn niet dezelfde wetenschapsboeken. Links en rechts zijn niet in dezelfde takken van de wetenschap geïnteresseerd. Kopers van rechtse politieke boeken kopen vooral boeken over wetenschapsdomeinen met veel directe toepassingen, zoals chemie (een van de meeste ‘rechtse’ onderwerpen is chemie van explosieven). Kopers van linkse politieke boeken zijn meer geïnteresseerd in ‘zuivere’ wetenschap, met minder toepassingen, zoals deeltjesfysica of zoölogie.
Nog een frappante vaststelling: rechtse lezers binnen elke wetenschapstak kopen meer boeken in de marge van het onderwerp, terwijl linkse klanten meer geïnteresseerd zijn in de ‘mainstream’-boeken in het hart van de discipline. Een boek in de marge kan er bijvoorbeeld een zijn dat een radicaal dissidente theorie verdedigt (bijvoorbeeld dat het klimaat niet warmer wordt of dat vaccins autisme veroorzaken) terwijl een mainstream-boek de consensus of meerderheidsopvatting in de wetenschapsdiscipline weergeeft.
De bevindingen zouden voor beide kampen wel eens een tikje oncomfortabel kunnen zijn. Voor links, dat zichzelf graag ziet als rebels, tegen de schenen van het establishment schoppend, maar op dit domein in feite toch vooral aan de kant van het establishment in de ivoren torens blijkt te staan.
En voor rechts, dat het genoegen mag smaken zich met rebellen te identificeren, maar als het eerlijk is moet toegeven dat lange ervaring geleerd heeft dat in de wetenschap de meeste radicale rebellen uiteindelijk ongelijk blijken te hebben (af en toe een uitzonderlijke Galileï daargelaten). En voor wetenschappers en in wetenschap geïnteresseerde lezers in het algemeen, die zich moeten realiseren dat ook zij niet immuun zijn voor ‘bubbels’ en opinie-echokamers.
Een aangepaste versie van deze column is op 20 mei 2017 verschenen in De Tijd.
