Nee, het is geen ruimteschip vol aliens. Maar ons zonnestelsel heeft op dit moment wel vreemd bezoek dat van héél ver komt: een planetoïde die momenteel een carambole rond de zon uitvoert, en waarschijnlijk afkomstig is van een ánder zonnestelsel.
Het was een routinescan van de hemel, met een telescoop in Hawaï (van het Pan-STARRS-project), die op 18 oktober het vreemde object ontdekte. Het leek aanvankelijk om een komeet te gaan, en het hemellichaam kreeg de voorlopige aanduiding C/2017 U1. Op het eerste gezicht niets bijzonders, een klein komeetje zoals er aan de lopende band ontdekt worden.
Maar toen astronomen haar de volgende dagen opnieuw waarnamen, bleek dat C/2017 U1 een erg ongebruikelijke baan volgde. Een baan die niet in het vlak lag waarin alle planeten bewegen, en bovendien een baan die níet rond de zon draaide. Alle andere bekende kometen draaien wél rond de zon, net als de planeten en de planetoïden (het kleinere grut dat naast de planeten ook nog baantjes trekt rond de zon).
Voor de liefhebbers van meetkunde: de baan van C/2017 U1 leek geen ellips, zoals die van alle andere kometen, maar een hyperbool.
Dat betekent dat het hemellichaam bezig is met een eenmalige slingerbeweging langs de zon: het komt van ver weg in de ruimte, passeert één keer langs de zon en vliegt dan weer voorgoed de ruimte in.
De waarnemingen die astronomen deden in de dagen na de ontdekking van het vreemde hemellichaam, brachten nog iets verrassends aan het licht: het object zag er bij nader toezien helemaal niet uit als een komeet.
Kometen zijn ‘vuile ijsbergen’, grote klompen ijs en roet. Als een komeet in de buurt van de zon komt, dan doet de zonnestraling een deel van het ijs verdampen. De ‘ijsberg’ wordt daardoor omgeven door een wolk van gas en stof.
Maar toen astronomen met de VLT (Very Large Telescope), de Europese reuzentelescoop in Chili, lang belichte opnamen van het hemellichaam maakten, was er daarop geen spoortje van een gas- of stofwolk te zien.
Daarom wordt nu vermoed dat het object geen komeet is, maar een rotsblok met weinig of geen ijs, een planetoïde. In ons eigen zonnestelsel draaien de meeste planetoïde in nette banen rond de zon, vooral tussen Mars en Jupiter. Een planetoïde die slechts een eenmalig bezoek aan ons zonnestelsel brengt, is zo mogelijk nog uitzonderlijker dan een komeet – van kometen zijn astronomen het tenminste gewend dat ze, hoewel ze rond de zon draaien, zich soms vele eeuwen heel ver van de zon ophouden voor ze naar de warmte van onze ster terugkeren.
Omdat het blijkbaar niet om een komeet gaat, is de voorlopige naam van het hemellichaam intussen veranderd naar A/2017 U1.
De planetoïde raast met grote snelheid door ons deel van het zonnestelsel – toen ze ontdekt werd, bevond ze zich op dertig miljoen kilometer van de aarde. Op het moment dat ze ontdekt werd had ze haar dichtste passage langs de zon al achter de rug; momenteel is ze zich alweer volop aan het verwijderen.
Op basis van zijn helderheid werd de diameter van A/2017 U1 op 160 meter geschat – een kleine planetoïde. Die schatting is evenwel erg onzeker omdat we niet weten hoe donker het oppervlak van het hemellichaam is.
Als de voorlopig uitgerekende baan ook na een langere periode van observaties correct blijkt, dan is A/2017 U1 het eerste hemellichaam (op wat stofdeeltjes na) dat zich in ons zonnestelsel bevindt, maar waarvan bevestigd is dat het van elders afkomstig is.
Een gewijzigde versie van dit artikel is op 4 november 2017 verschenen in Het Laatste Nieuws.
Meer informatie en referenties op Wikipedia.